در دنیای پر رمز و راز مصالح ساختمانی، دو ماده با نام های آهک زنده و هیدراته خودنمایی می کنند. هر دو از دل سنگ آهک استخراج می شوند و ظاهری سفید و پودری دارند، اما در باطن تفاوت های اساسی در خواص و عملکرد آنها وجود دارد که انتخاب بین آنها را برای خرید آهک دشوار می کند این دو ماده در صنایع مختلف، از تصفیه فاضلاب تا ساخت و ساز، کاربرد دارند. اما انتخاب بین آنها برای هر کاربرد، نیازمند شناخت دقیق تفاوت هایشان است. در این مقاله، سفری به دنیای آهک خواهیم داشت و رمز و راز این دو ماده را آشکار خواهیم کرد تا شما بتوانید با آگاهی کامل، آهک مناسب را برای نیاز خود از کارخانه تولید آهک معتبر خریداری کنید.
تفاوت آهک زنده و هیدراته(تفاوت آهک زنده ومرده|تفاوت آهک زنده و شکفته)
آهک هیدراته، که با نام های دیگری همچون هیدروکسید کلسیم، آهک شکفته و آهک مرده نیز شناخته می شود، ماده ای پودری، سفید رنگ و بی بو است که از خاموش کردن آهک زنده با آب به دست می آید. این ماده در مقایسه با آهک زنده، قلیایی ملایم تری داشته و به دلیل پایداری و واکنش کندتر با آب، کاربردهای گسترده ای در صنایع مختلف دارد.
تفاوت در فرآیند تولید آهک زنده و هیدراته
آهک زنده که به عنوان آهک پخته شده نیز شناخته می شود، از طریق حرارت دادن سنگ آهک (دولومیت) در دمای بالا (حدود 900 تا 1200 درجه سانتیگراد) تولید می شود. در این فرآیند، دی اکسید کربن از سنگ آهک جدا شده و اکسید کلسیم (CaO) که به آن آهک زنده نیز گفته می شود، باقی می ماند.
معادله شیمیایی واکنش به صورت زیر است:
CaCO3 (سنگ آهک) + گرما → CaO (آهک زنده) + CO2 (دی اکسید کربن)
آهک هیدراته که به آن آهک آبدار یا آهک شکفته نیز گفته می شود، از طریق ترکیب آهک زنده با آب (هیدراتاسیون) تولید می شود. این واکنش گرمازا بوده و با تولید بخار آب همراه است.
معادله شیمیایی واکنش به صورت زیر است:
CaO (آهک زنده) + H2O (آب) → Ca(OH)2 (آهک هیدراته)
فرآیند تولید | آهک زنده | آهک هیدراته |
مواد اولیه | سنگ آهک | آهک زنده + آب |
شرایط | دمای بالا (900 تا 1200 درجه سانتیگراد) | دمای معمولی |
واکنش | کلسینه کردن | هیدراتاسیون |
محصول نهایی | اکسید کلسیم (CaO) | هیدروکسید کلسیم (Ca(OH)2) |
تفاوت در خواص شیمیایی و فیزیکی آهک زنده و مرده
آهک زنده و آهک هیدراته(آهک مرده)، هر دو از ترکیبات کلسیم هستند، اما تفاوت های اساسی در خواص شیمیایی و فیزیکی آنها وجود دارد که ناشی از فرآیند تولید و ساختار مولکولی آنها است.
خواص شیمیایی:
- قلیایی بودن: هر دو نوع آهک خاصیت قلیایی دارند، به این معنی که در آب حل می شوند و محلول های قلیایی ایجاد می کنند. با این حال، آهک زنده خاصیت قلیایی قوی تری نسبت به آهک هیدراته دارد.
- pH: محلول آهک زنده دارای pH بالاتر (قلیایی تر) نسبت به محلول آهک هیدراته است.
- حلالیت: آهک زنده در آب نامحلول است، در حالی که آهک هیدراته تا حدی در آب حل می شود.
- واکنش با آب: آهک زنده به سرعت با آب واکنش می دهد و گرما تولید می کند، در حالی که آهک هیدراته واکنش کندتری با آب دارد.
- ترکیب شیمیایی: آهک زنده از اکسید کلسیم (CaO) تشکیل شده است، در حالی که آهک هیدراته از هیدروکسید کلسیم (Ca(OH)2) تشکیل شده است.
خواص فیزیکی:
- شکل: هر دو نوع آهک به صورت پودر سفید هستند.
- بافت: آهک زنده بافتی سخت و خشن دارد، در حالی که آهک هیدراته بافتی نرم و پودری دارد.
- چگالی: آهک زنده چگالی بیشتری نسبت به آهک هیدراته دارد.
- حرارت: آهک زنده در هنگام واکنش با آب گرما تولید می کند، در حالی که آهک هیدراته گرمای کمتری تولید می کند.
خاصیت | آهک زنده | آهک هیدراته |
قلیایی بودن | قوی | ملایم |
pH | بالا | متوسط |
حلالیت | نامحلول | محلول |
واکنش با آب | سریع، گرمازا | کند |
ترکیب شیمیایی | CaO | Ca(OH)2 |
شکل | پودر سفید | پودر سفید |
بافت | سخت، خشن | نرم، پودری |
چگالی | بالا | پایین |
حرارت | تولید گرما | گرمازایی کم |
تفاوت در کاربرد آهک زنده و شکفته
همانطور که در بخش های قبلی به طور مفصل به تفاوت های شیمیایی و فیزیکی آهک زنده و هیدراته(آهک شکفته) اشاره شد، این تفاوت ها منجر به کاربردهای متفاوتی برای این دو ماده می شود. در این بخش به طور خاص به بررسی این موضوع می پردازیم:
آهک زنده:
به دلیل قلیایی بودن قوی و واکنش سریع با آب، در موارد زیر کاربرد دارد:
تصفیه فاضلاب: برای خنثی سازی اسیدها و حذف آلاینده ها از فاضلاب استفاده می شود.
چرم سازی: برای آهک دهی پوست و آماده سازی آن برای دباغی استفاده می شود.
کشاورزی: برای تنظیم اسیدیته خاک، ضدعفونی خاک و افزایش جذب مواد مغذی توسط گیاهان استفاده می شود.
صنایع غذایی: به عنوان ماده نگهدارنده و برای تنظیم اسیدیته مواد غذایی استفاده می شود.
ساخت و ساز: به عنوان ماده اولیه برای تولید سیمان آهکی استفاده می شود.
آهک هیدراته:
به دلیل قلیایی بودن ملایم، حلالیت در آب و واکنش کند با آب، در موارد زیر کاربرد دارد:
صنعت ساختمان: به عنوان ملات برای چسباندن آجرها و بلوک ها، به عنوان پوشش دهی برای محافظت از سطوح و به عنوان عایق کاری برای جلوگیری از نفوذ رطوبت استفاده می شود.
نقاشی و رنگرزی: به عنوان ماده افزودنی برای رنگ ها و پوشش ها برای افزایش چسبندگی و دوام آنها استفاده می شود.
پلاستیک: به عنوان پرکننده برای افزایش استحکام و پایداری پلاستیک استفاده می شود.
داروسازی: به عنوان آنتی اسید برای خنثی سازی اسید معده و به عنوان ضد عفونی کننده استفاده می شود.
تصفیه آب: برای حذف ذرات معلق و آلاینده ها از آب استفاده می شود.
کاربرد | آهک زنده | آهک هیدراته |
تصفیه فاضلاب | ✓ | |
چرم سازی | ✓ | |
کشاورزی | ✓ | |
صنایع غذایی | ✓ | |
ساخت و ساز | ✓ | ✓ |
نقاشی و رنگرزی | ✓ | |
پلاستیک | ✓ | |
داروسازی | ✓ | |
تصفیه آب | ✓ |
تفاوت در قیمت آهک زنده و هیدراته
قیمت آهک زنده و هیدراته(آهک مرده) به عوامل مختلفی مانند خلوص، نوع بسته بندی، منطقه جغرافیایی و نوسانات بازار بستگی دارد. با این حال، به طور کلی می توان گفت که آهک زنده ارزان تر از آهک هیدراته است.
دلایل ارزان تر بودن آهک زنده:
- فرآیند تولید ساده تر: تولید آهک زنده از طریق حرارت دادن سنگ آهک در کوره انجام می شود که فرآیندی نسبتاً ساده و ارزان است. در حالی که تولید آهک هیدراته نیاز به فرآیند اضافی هیدراتاسیون دارد که هزینه آن را افزایش می دهد.
- مواد اولیه ارزان تر: سنگ آهک ماده اولیه اصلی برای تولید آهک زنده و هیدراته است. با این حال، به دلیل فرآیند ساده تر تولید، آهک زنده به سنگ آهک کمتری نیاز دارد و به همین دلیل ارزان تر است.
- حجم بیشتر: آهک زنده چگالی بیشتری نسبت به آهک هیدراته دارد و به همین دلیل حجم کمتری را اشغال می کند. این موضوع باعث می شود حمل و نقل آهک زنده آسان تر و ارزان تر باشد.
موارد استثنایی:
در برخی موارد، ممکن است قیمت آهک هیدراته (آهک شکفته) از آهک زنده بیشتر باشد. این موضوع به طور معمول به دلیل موارد زیر است:
- خلوص بالا: آهک هیدراته با خلوص بالا که برای کاربردهای خاص مانند داروسازی یا تصفیه آب استفاده می شود، می تواند گران تر از آهک زنده با خلوص پایین باشد.
- بسته بندی: آهک هیدراته که در بسته بندی های کوچکتر و به مصرف کننده نهایی ارائه می شود، ممکن است به دلیل هزینه های اضافی بسته بندی و حمل و نقل، گران تر از آهک زنده فله ای باشد.
- منطقه جغرافیایی: در برخی از مناطق که دسترسی به سنگ آهک محدود است، قیمت آهک زنده و هیدراته ممکن است به دلیل هزینه های حمل و نقل مواد اولیه، بالاتر باشد.
تفاوت در نحوه نگهداری
آهک زنده و هیدراته به دلیل تفاوت در خواص شیمیایی و فیزیکی، نیاز به روش های نگهداری متفاوتی دارند. توجه به نحوه صحیح نگهداری این مواد، عمر مفید آنها را افزایش می دهد و از بروز مشکلات احتمالی مانند فاسد شدن یا کاهش کیفیت جلوگیری می کند.
نحوه نگهداری آهک زنده:
- محیط خشک و خنک: آهک زنده باید در محیطی خشک و خنک نگهداری شود. رطوبت هوا می تواند باعث واکنش آهک زنده با آب و تبدیل شدن آن به آهک هیدراته شود. این امر گرما تولید می کند و می تواند منجر به فاسد شدن آهک زنده و از دست رفتن خواص آن شود.
- ظرف دربسته: آهک زنده باید در ظرف دربسته نگهداری شود تا از تماس با هوا و رطوبت جلوگیری شود.
- دور از مواد قابل اشتعال: آهک زنده ماده ای قلیایی قوی است و می تواند با برخی از مواد قابل اشتعال واکنش نشان دهد و خطر آتش سوزی را افزایش دهد. به همین دلیل، باید آهک زنده را از مواد قابل اشتعال مانند بنزین، حلال ها و رنگ ها دور نگه دارید.
- هواکش مناسب: اگر آهک زنده را در مقادیر زیاد نگهداری می کنید، باید از تهویه مناسب در محل انبارداری استفاده کنید. این امر به جلوگیری از تجمع گازهای مضر ناشی از واکنش آهک زنده با هوا کمک می کند.
نحوه نگهداری آهک هیدراته:
- محیط خشک: آهک هیدراته نیز باید در محیطی خشک نگهداری شود. با این حال، به دلیل واکنش قبلی با آب، حساسیت کمتری نسبت به رطوبت هوا دارد.
- ظرف دربسته: آهک هیدراته را نیز باید در ظرف دربسته نگهداری کرد تا از جذب رطوبت و گرد و غبار جلوگیری شود.
- محیط خنک: دمای بالا می تواند باعث سفت شدن و از دست رفتن کیفیت آهک هیدراته شود. به همین دلیل، بهتر است آن را در محیطی خنک نگهداری کنید.
- محل دور از یخ زدگی: آهک هیدراته در صورت یخ زدن، خاصیت خود را از دست می دهد. به همین دلیل، باید آن را از یخ زدگی محافظت کنید.
عامل | آهک زنده | آهک هیدراته |
محیط | خشک و خنک | خشک |
رطوبت | مضر | مضر |
نور خورشید | مضر | مضر |
ظرف | دربسته و ضد هوا | دربسته و ضد هوا |
مواد قابل اشتعال | دور نگه دارید | دور نگه دارید |
مواد اسیدی | دور نگه دارید | دور نگه دارید |
هشدارهای ایمنی | عینک، دستکش، ماسک | عینک، دستکش |